Cities in flight
Begin december kon ik niet voorkomen dat ik de American Book Center in Den Haag binnen liep. Eenmaal bij de sci-fi sectie aangekomen werd mijn aandacht getrokken door ‘Cities in flight’, een bundel van verhalen geschreven door James Blish. Wat de aandacht trok, in eerste instantie, was het simpele uiterlijk en de ronde hoeken. Heel vluchtig de achterflap gescanned, en het voorwoord van Stephen Baxter (red, check!).
De verhalen zijn geschreven in de jaren vijftig, maar lezen nog steeds goed weg. Het verhaal begint met intriges in de politieke wereld van 1950, gekenmerkt door een Verenigde Staten dat zich onder de dreiging van het totalitaire communistische regime van de Russen eigenlijk transformeert in precies dezelfde totalitaire staat. Verkenning van de ruimte staat op een zeer laag pitje, meer in het geheim worden projecten uitgevoerd die hier verandering in moeten brengen.
Uiteindelijk lukt dit, met als basis de uitvinding van de spindizzy, waarmee de zwaartekracht kan worden gemanipuleerd, en een drug die het verouderingsproces stopzet. Deze twee uitvindingen maken het enerzijds mogelijk snel lange afstanden af te leggen en anderzijds om het leven dusdanig te rekken dat ook echt lange afstanden (naar andere sterrenstelsels bijvoorbeeld) mogelijk in een mensenleven zijn af te leggen.
Op een gegeven moment is er een aarde-omvattend regime (‘het bureaucratische regime’) dat zo verstikkend werkt, dat hele steden met behulp van de spindizzy opstijgen en de ruimte in trekken op zoek naar werk. Af en toe land zo’n stad op een gekoloniseerde planeet om een contract uit te voeren, dan gaat de stad weer verder.
Het grootste deel van de rest van het boek is gevuld met verhalen over New York, dat als stad ook is opgestegen en nu een Okie stad is. In de aanloop lezen we hoe een jonge jongen onbedoeld en ongewild in (of op) een andere kleinere stad (Scranton) beland net op het moment dat deze opstijgt. Uiteindelijk komt hij terecht in New York, waar hij uiteindelijk een hoge positie zal bekleden.
Uiteindelijk is New York, na heel wat omzwervingen, in een ander sterrenstelsel, permanent neergestreken op een planeet, waar ze een oude vriend tegenkomen: de planeet He. Deze planeet is door New York ook van spindizzies voorzien, en fungeert dus als een groot ruimteschip. Zij hebben ongelooflijke afstanden afgelegd, en zijn tot de ontdekking gekomen dat het einde van het universum nabij is.
Het ons bekende universum, dat bestaat uit materie, dreigt samen te vallen met een ander universum bestaande uit anti materie. Net als in de theorieen in Nulapeiron serie van John Meany, is de entropy in dit anti-universum precies tegenovergesteld aan het onze. Bij ons zorgt entropy ervoor dat orde altijd terugvalt in chaos, in het anti-universum is het juist chaos dat zich ontwikkelt naar orde.
Hoe dan ook, uiteindelijk weten ze dit probleem te overkomen. Het einde is wat mij betreft niet bijster sterk, maar dat lijkt mij niet meer dan logisch in een bundel verhalen. De verhalen zelf zijn wel erg boeiend en meeslepend. Er zitten enkele spannende stukken tussen, zeker wanneer de jonge jongen in New York belandt en daar allerlei avonturen beleeft. De concepten die Blish introduceert zijn nog steeds modern, overigens is het Blish die verantwoordelijk is voor de term ‘gas giant’. Deze term wordt tot op de dag van vandaag door astronomen gebruikt als aanduiding voor grote gas-achtige planeten zoals Jupiter en Saturnus.
De voorspelling van Blish, dat de Verenigde Staten een zelfde totalitair regime zouden ontwikkelen als het door hen gevreesde Sovjet regime, is mischien toen niet uitgekomen (hoewel, met de heksenjacht op communisten toendertijd..). Nu zien we echter een zelfde ontwikkeling, deze week nog heeft Bush een nieuwe wet ondertekent waarmee het willekeurig openen van post mogelijk is geworden. Er was al een wet waarbij zonder enige vorm van verdenking de CIA toestemming had huizen binnen te dringen. Zelfs zonder de inwoners hiervan op de hoogte te stellen. Enge ontwikkelingen, die je verwacht van iemand als Saddam Husein of de voormalige stasi uit Oost-Duitsland.
Hoe dan ook, een echte aanrader deze ‘Cities in flight’ van James Blish. Mocht je toevallig in de korte poten in Den Haag zijn of op het spuiplein in Amsterdam, zeker even een exemplaar oppikken!
