Ieder jaar rijkt Bits of Freedom de Big Brother awards uit. Deze awards zijn voor die instellingen en personen die de privacy van burgers inperken en daarmee Orwell’s Big Brother uit het boek 1984 een stapje dichterbij brengt. Vrijdag 21 september kan iedereen die niet naar Todays Art gaat de uitreiking in de Balie vanaf 20.00 uur bijwonen.

Uit de aankondiging van BOF:

“De nominaties van dit jaar laten een aantal zorgelijke trends zien. In plaats van gericht te handelen wordt toenemend vertrouwen gelegd in het grootschalig en vaak ook nog centraal vergaren en opslaan van persoonsgegevens. Een aantal genomineerden blijkt moedwillig niet te willen voldoen aan de regels op het gebied van privacy. De opdringerigheid is met de jaren alleen nog maar toegenomen. Tenslotte laat een aantal nominaties zien dat de overheid de burger steeds verder profileert, categoriseert en mogelijk ook stigmatiseert.”

Ikzelf had google als nominatie aangedragen, en deze is terug te vinden in het lijstje. Alle nominaties op een rijtje:

In de categorie personen: Minister Rouvoet, Maurice de Hond en Mark Rutte.

In de categorie overheid/instellingen: Belastingdienst, De Nederlandsche Bank, Het PNR Data Agreement.

En tot slot de categorie bedrijven: NS, Google, Schiphol.

De avond wordt afgesloten met de film “Suspect Nation” (UK 2006) van
regisseur Neil Ferguson en journalist Henry Porter, over de Britse en
Amerikaanse race naar een controlemaatschappij. Wie net als ik tijdens de uitreiking op Todays Art is, wellicht dat er begin oktober een herkansing komt met een speciale editie van cinema politiek in Den Haag.

(geschreven op vrijdag 17 augustus 2007)

Nog steeds geen internet in het hotel. Laat dat maar aan de Italianen over. In de nieuwe kamer knippert het licht in de badkamer, maar het balkon is wel weer groter. De douchekabine helaas niet. Wat het ontbijt verschaft blijkt iedere ochtend weer een verassing. Het is inmiddels 2.00 uur, en we zijn zojuist met een kleine groep teruggekomen van het avondmaal. We gingen namelijk al vrij laat weg uit het hotel, en hebben best lang moeten zoeken naar een restaurant waar geen toeristen zaten. We zijn zelf dan wel toeristen, maar we hebben toch een bepaalde standaard.

En zo kon het dus gebeuren dat we om 23.00 uur pas de kaart voor onze neus kregen. In een heerlijk rustig restaurant in een achterafstraatje. Het eten was zoals gewoonlijk weer heerlijk. Geen pasta deze keer, wel een aantal heerlijke gerechten met o.a. gegrilde groenten en paddestoelen en uitstekende Italiaanse wijn.

Toen we terugliepen, maakten we kennis met het nachtleven van Rome. Geen bars of discotheken, de jeugd hangt hier uitbundig op straat. Hanggroepjongeren? Het stikt er hier van, letterlijk honderden zoniet duizenden jongeren op de pleinen en bruggen en in de straten. De sfeer is heerlijk gemoedelijk, ik heb eigenlijk geen nare taferelen gezien. Kun je nagaan, als jongeren in Nederland op deze schaal rond zouden hangen, zou de politie geweldadig in grijpen. ‘Amazing’!

Van de twaalf mensen waren er vanavond nog 6 over. Morgen zijn we met vijf man, en gaan we sight-seeing in Rome. Ik hoop toch wel even de ‘klassiekers’ mee te pikken, o.a. het colloseum. Tsjah, en toch ook nog even een ritje in de metro natuurlijk.

Eigenlijk heel toevallig, dat van dat internet. Al twee dagen ben ik volledig afgesloten van cyberspace. Mijn enige contact met de virtuele wereld de momentjes dat ik even een halfuurtje op een pleintje een hotspot had gevonden. Ik ben momenteel bezig in ‘Gridlinked’, van Neal Asher. In dit sci-fi verhaal gaat het o.a. over een geheim agent die 30 jaar lang via implantaten in zijn schedel direct vanuit zijn brein contact kan maken met ‘internet’.

Nu leek het me best handig, zo’n verbinding met internet die direct met je brein praat. Nooit meer je mobiele telefoon vergeten, of de oplader van de laptop niet bij hebben. Altijd informatie kunnen opzoeken. De hoofdpersoon uit het boek merkt echter dat hij na 30 jaar ‘gridlinked’ te zijn geweest geen menselijke emoties en sociale omgang meer beheerst. Daarom besluit hij om de verbinding geheel te verbreken.

Wat volgt is een periode van afkicken, cold-turkey. Maar gaandeweg ontdekt de hoofdpersoon dat het leven met emoties en direct menselijk contact rijker is dan het leven met de verbinding. Hetzelfde heb ik eigenlijk gemerkt tijdens de internetvrije TWiki community summit: omdat er geen internet was, zit niet iedereen continue zijn email te checken of te chatten of andere dingen te doen online. Het zorgt ervoor dat iedereen gefocussed is op het groepsproces.

Dat is wat google gedacht moet hebben toen ze met hun nieuwe service ‘street view’ begonnen. Voor wie google earth en google maps al eng vond, dit is de overtreffende trap. Als het licht goed staat, kun je simpelweg bij de mensen naar binnen gluren.

Met op het dak een panoramische camera rijdt google in busjes door amerika, en neemt om de zoveel meter een snapshot. Wie zich wel eens met de onroerende zaak belasting heeft bezig gehouden, weet dat zoiets in Nederland ook al gebeurd in opdracht van de overheid. Dat is natuurlijk al fraai genoeg, maar google zet deze informatie gewoon voor iedereen online.

Allemaal heel erg leuk natuurlijk, totdat ze jou fotograferen als je ‘s ochtends halfnaakt voor het raam staat uit te rekken. Privacy? Wie geeft er nog om privacy? We hebben toch niks te verbergen? Nouja, het baasje van een kat uit California dacht daar toch anders over. En uiteraard is de jacht op grappige foto’s reeds begonnen (herrinert u zich nog de kamelen in de woestijn en de blote vrouw in Bezuidenhout-West op google earth?).

Vooralsnog heeft google voor zover ik kan nagaan enkel nog delen van een paar amerikaanse steden ‘gedaan’, maar ongetwijfeld staat de rest van de wereld nog op het programma. En de volgende stap? Live webcams koppelen aan google maps? Je bibliotheekgegevens online? Je GBA dossier doorzoekbaar?

Ach, mischien is het dan toch waar, wat een ten onrechte van terrorisme beschuldigde amerikaan beweerde: “ik heb al mijn prive gegevens online gezet, dan kan niemand me tenminste meer ergens van verdenken”.

Een paar dagen geleden had ik Robert Reeds ‘Down the bright way’ uit 1991 uit. Een tijd terug las ik zijn latere (2000) boek ‘Marrow’. Hoewel zijn stijl me in eerste instantie niet zo aansprak, ben ik toch steeds weer geboeid geraakt. Zowel DtBW als Marrow hebben een hoog fantastisch gehalte, en draaien beiden om artefacten van eerdere civilisaties. In Marrow betrof het een ruimteschip zo groot dat het meerdere malen de populatie van de aarde kon huisvesten, in DtBW gaat het om een brug tussen verschillende aardes.

Hiermee incarneert Robert Reed (kort door de bocht) Kripke’s ‘possible worlds’ semantiek, een logische theorie waar verschillende mogelijke werelden naast elkaar bestaan. Elk van deze werelden bevat het complete universum, en allemaal lijken ze op elkaar in bepaalde aspecten, maar in andere aspecten ook weer niet. Zo hebben al deze werelden een aarde, maar de condities op deze aarde verschillen nogal. De ‘bright way’ is een soort snelweg aangelegd door een onbekende en waarschijnlijk verdwenen civilisatie die het mogelijk maakt tussen deze werelden te reizen.

In het begin lijkt alles erg vredig. De mensheid is over deze snelweg aan het reizen, en zorgt voor vrede op elk van de aarde’s die ze passeren. Maar dan blijkt dat er ook een kwaadaardige kant aan het hele verhaal zit, en zo wordt het toch nog spannend. Het verhaal ontvouwt zich rondom een handjevol hoofdpersonen, waarbij het perspectief steeds wisselt.

Of ik het boek kan aanraden? Ik weet het niet, je moet er van houden. Ik kom altijd moeilijk op gang in Reeds boeken. Dat komt vooral door de nadruk op de sociale component van sci-fi, die me in eerste instantie doet terugdeinzen. Ik ben liefhebber van technisch en wetenschappelijk uitgewerkte sci-fi. Toch ga ik zeker meer van Reed lezen, zijn welhaast utopische werelden die wreed worden verstoord door allerlei ellende zijn op de een of andere manier toch uiterst boeiend.

Hoe dan ook, met DtBW achter de kiezen ben ik toch maar eens begonnen aan een boek dat al heel lang op de plank stond om gelezen te worden: Neal Stephenson’s Cryptonomicon. Voor wie Neal Stephenson kent van zijn eerdere Snowcrash, dit boek lijkt er tot dusver totaal niet op. Snowcrash is een haast manga-achtige cyberpunk, met hier en daar zelfs iets wat mij aan Douglas Adams doet denken. Cryptonomicon is meer down-to-earth en heeft meer diepgang. De stijl, ik was gewaarschuwd dat het een chaotisch boek was, springt van de hak op de tak. Dit lijkt erg op hoe je eigen gedachten gaan, en dat maakt dat de personages echt tot leven komen.

Voor wie denkt dat ik eigenlijk alleen maar Britse en Amerikaanse sci-fi lees: dat is eigenlijk wel een beetje zo. Maar dat hoeft niet zo te blijven, ik heb een paar voorzichtige stappen in de Russische sci-fi gezet, en dat beviel me ook best wel. Als iemand een winkel weet die engelse vertalingen van de Strugatsky brothers heeft, dan houdt ik me aanbevolen! Of er eigenlijk ook noemenswaardige Nederlandse sci-fi is? Geen idee, jij?

Asimov’s (het naar de science-fiction schrijver Isaac Asimov vernoemde science fiction magazine) bestaat dit jaar, net als ikzelf overigens, 30 jaar. En dat wordt gevierd. Het april/mei nummer dat enige tijd geleden in de brievenbus zat, barst uit zijn voegen van de korte verhalen, novellen en novelletes.

Vele meermalen bekroonde auteurs zijn in dit nummer vertegenwoordigd. Zo is er een voorwoord van Isaac Asimov zelf, in een herplaatsing van zijn allereerste voorwoord in de eerste editie van het blad is te lezen hoe het blad is ontstaan.
Ik zal ze hier niet alle auteurs opnoemen, maar tot zover (ik heb het nummer nog niet helemaal uit) is de novelle van Allen M. Steele mijn favoriet in deze uitgave. In zijn verhaal ‘The River Horses’ bezoekt Steele nogmaals Coyote, een maan in een verafgelegen zonnestelsel waar een menselijke kolonie een bestaan op probeert te bouwen. De onafhankelijkheids strijd van diverse aardse regimes (van kapitalisme tot sociaal collectivisme) zoals opgetekend in de trilogie over Coyote blijft boeien. Via de korte verhalen die in Asimov’s zijn gepubliceerd leerde ik deze schrijver en het Coyote universum kennen, en sindsdien heb ik alle zijn Coyote boeken verslonden. De personages in zijn boeken zijn zeer gedetailleerd beschreven, en ontwikkelen zich gedurende de tijd die beschreven wordt van baby tot gepensioneerde diplomaat. De consistentie tussen de boeken en de korte verhalen zorgt ervoor dat de illusie perfectie benadert.

Alleen al hierom is het zeer de moeite waard om de dichtstbijzijnde abc op te zoeken om te kijken of ze nog een exemplaar hebben. Maar ook de korte verhalen in dit nummer zijn exemplarisch voor het genre. Wat het korte verhaal zo mooi maakt, is dat er geen ruimte is voor overbodige woorden. De personages moeten kort maar krachtig worden neergezet, er zijn maar een paar pagina’s om de setting te creeeren die de lezer naar de ontknoping leid.
Een tweede speciale vermelding is voor ‘The rocket into planetary space’ van William Barton. Hierin beschreven de reis van een viertal astronauten (twee echtparen), op weg naar een asteroide (en mischien nog wel verder, naar Mars). Het leuke van dit verhaal is dat alle gebruikte technology momenteel al beschikbaar is of in de komende decennia beschikbaar zal zijn. Gegeven genoeg geld (Bill Gates zou het makkelijk kunnen betalen) zou dit verhaal binnen 20 jaar werkelijkheid kunnen zijn. Een interessante gedachte!